“Em tưởng nhớ về người/Lòng riêng luống những bối rối bao giờ cho nguôi…” giữa đêm trăng thanh, gió mát mùa thu, giọng ca Quan họ của cặp liền chị Nguyễn Thị Bảo Lâm, Nguyễn Thị Thu Hồng vọng ra từ nhà chứa, khiến mỗi ai ngang qua đều nhớ lại một thời Quan họ Hòa Đình phát triển mạnh mẽ nhất. Có lẽ người dân ở đây là phấn khởi hơn cả, khi các thế hệ liền anh, liền chị Hòa Đình ngày nay đang từng bước nối tiếp thế hệ ông, cha gìn giữ vốn văn hóa cổ quý giá. Vào mỗi buổi tối, tại nhà chứa Quan họ khu Hòa Đình những liền anh, liền chị trong CLB lại gặp nhau rèn câu, luyện giọng, ngày nối tiếp qua ngày để vốn liếng câu ca Quan họ thêm dầy. CLB Văn hóa Quan họ khu Hòa Đình được thành lập năm 1995, ban đầu chỉ có 21 thành viên là những liền anh, liền chị chung niềm đam mê Quan họ, đến nay CLB thu hút hơn 80 thành viên ở đủ các lứa tuổi, trong đó có những thế hệ nghệ nhân của khu đã ngoài 80 đến hơn 90 tuổi. CLB sinh hoạt đông đủ các thành viên vào ngày mồng 2 âm lịch hàng tháng với các nội dung cụ thể: Họp kiểm điểm, đánh giá tháng vừa qua, phương hướng tháng tới. Mỗi cặp liền anh, liền chị sẽ được Ban Chủ nhiệm giao nhiệm vụ học thuộc 2 bài Quan họ cổ, ghi sổ theo dõi để kiểm tra trong tháng tới. Vào ngày 16 âm lịch hàng tháng CLB sẽ tổ chức giao lưu nội bộ qua việc tổ chức canh hát để mỗi cặp hát tự kiểm tra, đánh giá cho nhau.
Chia sẻ về việc gìn giữ, phát triển Quan họ, Chủ nhiệm CLB Văn hóa Quan họ khu Hòa Đình, Trần Văn Quyến tâm sự: Tôi đã từng học qua lớp nhạc nên việc truyền dạy Quan họ cho các thành viên CLB có những kinh nghiệm riêng. Muốn hát Quan họ hay trước hết phải hát tròn vành rõ chữ, hiểu thế nào là “luyến, láy”, là “buông câu, nhả chữ” là “vang, rền, nền, nảy”... Vì thế, nhiều thành viên ôn luyện một bài cả tháng khi tôi kiểm tra chưa đạt vẫn phải kiên trì rèn luyện. Học Quan họ không chỉ học hát mà phải hiểu được cách ăn mặc, cách ứng xử khiêm tốn, nhã nhặn, khiêm nhường của người Quan họ. Khi đủ vốn, đủ câu, hiểu được văn hóa Quan họ mới tham gia các canh hát giao lưu với CLB Quan họ bạn.
Nhờ sự kiên trì tập luyện và sự truyền dạy tâm huyết của Chủ nhiệm CLB Trần Văn Quyến, nên thành tích mà các liền anh, liền chị nơi đây gặt hái được rất đáng kể. Đến nay, bảng thành tích tại nhà chứa Quan họ Hòa Đình có tới 10 giải Nhất, 10 giải Nhì và nhiều giải Ba, Khuyến khích tại Hội thi hát Dân ca Quan họ đối đáp đầu xuân hàng năm do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.
Hòa Đình là 1 trong số 44 làng Quan họ gốc ở Bắc Ninh có tục kết chạ. Xưa kia Hòa Đình kết chạ với các bọn Quan họ ở các làng Quan họ gốc khác là: Niềm Xá, Trà Xuyên, Đông Yên, Đọ Xá. Hàng năm vào ngày 6 tháng Giêng, Hòa Đình mở hội làng đến ngày 12 mới giã đám. Chuẩn bị đến ngày lễ hội làng, các bọn Quan họ Hòa Đình đều cử người đi mời các bọn Quan họ bạn đến dự. Vào ngày mồng 7 tháng Giêng là ngày Quan họ Hòa Đình đón các chạ anh từ làng Đọ Xá, Niềm Xá, Đông Yên, Trà Xuyên tới. Khi Quan họ bạn tới, các liền anh, liền chị ra tận đầu làng đón tiếp chu đáo, rồi đưa bạn đến lễ đình, chùa ở làng sau về nhà chứa của từng bọn. Quan họ hai bên lấy lời ca để chào nhau, chúc mừng nhau vui vẻ như anh em trong nhà, Quan họ chủ mời nước, mời cơm Quan họ bạn, suốt buổi. Chiều đến Quan họ chủ mời Quan họ bạn ra dự và hát hội, rồi lại về nhà chứa ăn cơm để chuẩn bị cho cuộc hát chính thức diễn ra theo đúng lề lối Quan họ. Hát canh giữa hai bọn Quan họ kết bạn kéo dài tới gần sáng.
Ngày nay, Hòa Đình đã trở thành khu phố phát triển mạnh mẽ, nhưng vẫn luôn chú trọng bảo tồn, phát huy vốn văn hóa truyền thống ông, cha truyền lại. Các thế hệ nối tiếp nhau rèn luyện hát Quan họ cổ, trong dịp lễ hội, lời ca Quan họ vẫn ngân vang từ trung tâm hội đến các tổ dân phố, chẳng khác gì ngày hội năm xưa. Liền chị Nguyễn Thị Thúy Hường, 60 tuổi, thành viên CLB Văn hóa Quan họ Hòa Đình chia sẻ: Lúc 11 tuổi tôi đã đi theo các cụ trong làng nghe hát Quan họ, buổi tối được các nghệ nhân dạy hát. Những làn điệu dân ca ngọt ngào ấy đã thấm vào máu thịt nuôi dưỡng tâm hồn tôi đến hôm nay. Giờ đây, tôi cùng các thành viên CLB luôn nêu cao trách nhiệm trong việc gìn giữ di sản ông, cha.
Để Quan họ mãi mãi được bảo tồn, phát huy, hàng năm, CLB Văn hóa Quan họ Hòa Đình tổ chức lớp truyền dạy cho thế hệ măng non khu phố. Vì thế, mỗi mùa hè tới, nhà chứa Quan họ lại náo nhiệt đón các em thiếu niên, nhi đồng đến đây tập luyện những làn điệu dân ca Quan họ. Hoạt động của CLB đã góp phần để dân ca Quan họ thêm đơm hoa, kết trái, phát triển mạnh mẽ trong cuộc sống đương đại.
